پایگاه خبری- اطلاع رسانی وب دا زنجان

الهه محمدلو، کارشناس ارشد روانشناس بالینی بیمارستان دکتر بهشتی در گفتگو با پایگاه خبری وبدا - زنجان با اشاره به اینکه دروغ‌گویی در سنین کودکی و نوجوانی پدیده‌ای طبیعی و بخشی از فرآیند رشد شناختی-اجتماعی است، گفت: بسیاری از والدین هنگام مواجهه با دروغ کودک خود دچار نگرانی و خشم می‌شوند، اما باید دانست که دروغ گفتن، در بسیاری از موارد، ابزاری دفاعی برای مدیریت ترس از تنبیه، حفظ روابط یا جلب توجه است.

وی افزود: کودکان تا سن حدود ۷ سالگی تفاوت روشن و قطعی بین خیال‌پردازی و دروغ را نمی‌دانند و دروغ‌های آن‌ها غالباً محصول دنیای تخیلی و نیاز به قدرت‌نمایی یا جلب توجه است. اما در نوجوانی، دروغ بیشتر با هویت‌یابی، حفظ حریم خصوصی و تضاد با اقتدار والدین مرتبط است. آن‌چه اهمیت دارد، فهمِ ریشه‌های رفتاری این موضوع است نه صرفاً برچسب‌زنی اخلاقی.

این روانشناس با تشریح ریشه‌های دروغ‌گویی اظهار کرد: یکی از شایع‌ترین دلایل دروغ گفتن، ترس از تنبیه یا سرزنش است. وقتی کودک بداند که اشتباه کردن مساوی است با خجالت و تحقیر، تمایل بیشتری به پنهان‌کاری پیدا می‌کند. همچنین، گاهی دروغ گفتن تلاشی برای جلب توجه یا بالا بردن ارزش خود نزد همسالان است. در نوجوانان نیز دروغ می‌تواند به عنوان ابزاری برای ایجاد استقلال روانی و محافظت از حریم شخصی به کار رود.

وی درباره نقش والدین در کاهش رفتار دروغ‌گویی توضیح داد و گفت: مهم‌ترین عامل، محیط امن ارتباطی است. والدینی که فضای گفت‌وگو را باز می‌کنند، به احساسات کودک گوش می‌دهند و بدون قضاوت صحبت می‌کنند، در واقع به فرزند خود این پیام را منتقل می‌کنند که حقیقت، حتی اگر تلخ باشد، پذیرفته خواهد شد. در مقابل، والدینی که واکنش‌های شدید، تحقیرآمیز یا تنبیهی دارند، ناخواسته باعث تقویت چرخه دروغ‌گویی می‌شوند.

محمدلو گفت: شیوه برخورد صحیح با دروغ، تنبیه شدید یا برچسب‌هایی مانند «تو همیشه دروغ می‌گی» نیست. این جملات به هویت کودک آسیب می‌زند. والدین باید به جای حمله به شخصیت، بر رفتار تمرکز کنند و با گفت‌وگوهایی مانند: «می‌فهمم می‌ترسیدی حقیقت را بگویی، اما من اینجا هستم که کمکت کنم»، مسیر بازگویی واقعیت را هموار کنند.

وی تأکید کرد: الگوبودن والدین بسیار حیاتی است. کودکانی که می‌بینند والدین‌شان در زندگی روزمره یا حتی در جمع‌های خانوادگی حقیقت را وارونه بیان می‌کنند، به سرعت یاد می‌گیرند که دروغ‌گویی رفتاری پذیرفته‌شده است. خانواده‌ای که صداقت را بدون تحمیل، اما با احترام آموزش می‌دهد، عملاً مهم‌ترین درس اخلاقی را منتقل کرده است.

این کارشناس ارشد روانشناس بالینی در پایان اظهار کرد: دروغ گفتن فرزندتان را صرفاً نشانه‌ی «بد بودن» او ندانید. این رفتار می‌تواند پیام مهمی درباره اضطراب، نیاز به توجه، ترس، یا تضادهای درونی او باشد. مشاهده‌، همدلی و گفت‌وگوی محترمانه، کلید اصلاح این رفتار است. همراهی با کودک در کشف علت‌های دروغ‌گویی، نه تنها این مشکل را کاهش می‌دهد، بلکه به تقویت اعتماد متقابل و امنیت عاطفی در خانواده منجر می‌شود.

سردبیر: سمیه رسولی