پایگاه خبری- اطلاع رسانی وب دا زنجان

در این راستا گفتگوی وبدای زنجان را با دکتر عزیز طاهری، متخصص اعصاب و روان که ریاست بیمارستان امدای ابهر را نیز برعهده دارد، درخصوص علت بیش‌فعالی (ADHD) در کودکان، می‌خوانید:

اختلال بیش‌فعالی/ نقص توجه (ADHD)  یکی از اختلالات شایع عصبی-رشدیNeuro-developmental)) است که بیشتر در سنین پایین مشاهده می‌شود. این بیماری سیر متغیری دارد و بخشی از علائم آن تا دوره نوجوانی و اوایل بزرگسالی کاهش می‌یابد. با این حال، تحقیقات نشان داده‌اند حدود ۴۰ درصد از نشانه‌های ADHD تا بزرگسالی همراه فرد باقی می‌ماند.

یک تصور عموم در مردم شکل گرفته است که زیاده‌روی در مصرف قند، تماشای بیش از حد تلویزیون، عوامل اجتماعی و محیطی مانند فقر شدید، مشکلات خانوادگی و تربیت نادرست در ایجاد اختلال بیش‌فعالی/ نقص توجه موثر هستند. این در حالی است که مطالعات انجام‌شده تاثیر عوامل مذکور را در ایجاد ADHD  تایید نمی‌کند. در واقع، این موارد آن‌قدر قوی نیستند که بتوان آن‌ها را علت بیش‌فعالی در کودکان دانست. البته می‌توان موارد ذکرشده را عامل تشدید بیش‌فعالی در کودکان و دوام آن تا دوره بزرگسالی دانست.

شناخت کافی از عوامل بوجودآورنده بیش‌فعالی به ما کمک می‌کند تا حد ممکن بتوانیم از بروز این بیماری پیشگیری کنیم. بنابراین، باید بدانیم دلیل بیش‌فعالی چیست و عوامل تاثیرگذار بر ایجاد آن کدامند.

با وجود اینکه، این روزها مفهوم بیش‌فعالی برای کودکان و بزرگسالان زیادی به کار برده می‌شود، اما هنوز دانشمندان علتADHD  را شناسایی نکرده‌اند. متاسفانه هنوز علت بیش‌فعالی و عوامل اصلی خطر آن تا حدود زیادی ناشناخته است. با این حال، تحقیقات بسیاری نشان می‌دهند، برخی عوامل نقش مهمی در بروز اختلال ADHD دارند که شامل موارد زیر می‌باشد:

 ژنتیک
ژنتیک نقش مهمی در بروز اختلال بیش‌فعالی دارد. مطالعات انجام‌شده روی دوقلوهای یک تخمکی، دوتخمکی و والدین‌ آنها نشان می‌دهند که این بیماری پایه ژنتیکی دارد. اختلال ADHD در کودکانی که پدرشان به این بیماری مبتلا است و همچنین در پسرها، بیشتر دیده می‌شود.

 عوامل مربوط به رشد
مشکلاتی مانند بیماری‌های عفونی در سه ماه اول بارداری را می‌توان از علل بوجود آمدن بیش‌فعالی جنین دانست. همچنین، اگر مادر در چهار هفته اول دچار سوءتغذیه باشد یا درگیر مشکل بهداشتی (عفونت رحم) شود، احتمال ابتلای جنین به اختلال ADHD افزایش می‌یابد. در واقع، می‌توان شرایط نامناسبی که مادر در دوران بارداری و زایمان تجربه می‌کند را تا حد زیادی عامل اصلی بیش‌فعالی نوزادان معرفی کرد.

 تغییر در عملکرد مغز
عملکردهایی مانند توجه و تمرکز در نواحی مختلفی از مغز کنترل می‌شوند. در افراد مبتلا به اختلال بیش‌فعالی، این مناطق دست‌خوش تغییر و آسیب شده‌اند.

زایمان زودرس
نوزادانی که زودتر از ۳۷ هفته به دنیا می‌آیند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به ADHD هستند.

جراحت و آسیب به سر نوزاد
آسیب قابل توجه به سر نوزاد نقش مهمی در فعال شدن اختلال بیش‌فعالی-نقص توجه در نوزادان دارد.

عوامل پرخطرِ محیطی
زمانی که مادر باردار یا نوزاد در ماه‌های اولیه تولد در معرض عوامل پرخطرِ محیطی مانند سرب و سایر سموم قرار بگیرند، احتمال ابتلای کودک به بیش‌فعالی افزایش می‌یابد.

مصرف الکل و تنباکو در بارداری
اگر مادر در دوران بارداری الکل مصرف کند، این ماده را از طریق بند ناف به جنین منتقل می‌کند. در چنین وضعیتی، جنین در معرض آسیب‌های مختلف از جمله ابتلا به بیش‌فعالی قرار می‌گیرد. بنابراین، می‌توان علت بیش‌فعالی در بارداری را ناشی از مصرف الکل و تنباکو توسط مادر دانست که براحتی به جنین منتقل می‌شود و اثرات آن تا بعد از تولد با نوزاد همراه است.

وزن کمِ نوزاد هنگام تولد
نوزادانی که هنگام تولد با وزنی کمتر از ۱۵۰۰ گرم به دنیا می‌آیند، بیشتر در معرض ابتلا به اختلال ADHD قرار دارند.

عوامل عصبی و فیزیکی
محققان با بررسی نوار مغزی (EEG) بر مغز کودکان مبتلا به ADHD، متوجه اختلالی در نوار بتا شده‌اند. همچنین، سی‌تی اسکن مغز این کودکان نشان‌دهنده کاهش جریان خون در لوب پیشانی است. با این حال، می‌توان گفت معمولا این نوع تاخیر در رشد به مرور زمان با افزایش سن برطرف می‌شود.

عدم تعادل شیمیایی مغز
تحقیقات نشان داده‌اند، اختلال در  رسانه‌های عصبی مغز و دستگاه نورآدرنرژیک که باعث بر هم خوردن تعادل مواد شیمیایی مغز می‌شود را هم می‌توان تا حدودی دلیل بیش‌فعالی کودکان دانست.

دوپامین، ماده شیمیایی بسیارمهمی است که ترشح آن باعث عملکرد صحیح مغز می‌شود و به انتقال سیگنال‌های عصبی کمک می‌کند و باعث کنترل بیشتر قشر خاکستری مغز بر قسمت‌هایی تحتانی مغز می‌شود که در اختلال ADHD این کنترل کمتر شده است.

از طرفی، محققان به این نتیجه رسیده‌اند که حجم قشر خاکستری مغز افراد مبتلا بهADHD  نسبت به اشخاص سالم کمتر است.

از آن‌جایی که ماده خاکستری مغز، کنترل برخی از رفتارها و عملکردها را برعهده دارد، کمبود آن می‌تواند باعث اختلال در گفتار، تصمیم‌گیری، خودکنترلی، کنترل عضلات و ماهیچه‌ها، ماده خاکستری مغز کودکان مبتلا به ADHD  از گروه همسالان کمتر است؛ به همین دلیل برخی رفتارها و عملکردها را به درستی انجام نمی‌دهند.

راهنمای مراجعه به پزشک
اگر اختلال بیش‌فعالی در کودکی درمان نشود، تبعات آن تا بزرگسالی همراه فرد باقی می‌ماند. بهترین راه‌کار این است که علت بیش‌فعالی را بشناسیم و با دوری از عوامل موثر در ایجاد ADHD، از بروز آن جلوگیری کنیم. همچنین، با مشاهده علائم مشکوک یا قرارگرفتن در معرض عوامل بیش‌فعالی، حتما به روانپزشک و یا روانشناس مراجعه کنیم که به همین منظور درمانگاه ویژه در بیمارستان امدادی ابهر، هر روز از ساعت ۱۶ از روز شنبه تا چهارشنبه دایر بوده و ویزیت و درمان و ارجاعات مناسب روان درمانی و یا مشاوره را انجام می‌دهد.