پایگاه خبری- اطلاع رسانی وب دا زنجان

پایگاه خبری وبدا-زنجان، واکسیناسیون در ایران دارای سابقه بسیار طولانی است. به غیر از واریولاسیون که در سال‌های قبل از ساخت واکسن آبله در ایران انجام می‌شد، اولین بار واکسیناسیون آبله با واکسن جدید در ایران در سال 1820میلادی یعنی 20سال بعد از ساخت آن توسط ادوارد جنر، آغاز شد.

در اوایل قرن بیستم تلاش زیادی برای مقابله با بیماری آبله و مایه‌کوبی همگانی انجام شد و سپس با فعال شدن انستیتو پاستور ایران و موسسه واکسن و سرم‌سازی رازی، قدم‌های بزرگی در جهت تولید واکسن‌های تیفوئید، وبا، آبله و ب‌ث‌ژ در کشور برداشته شد.

اولین بار واکسن سرخک در تهران توسط یک پزشک اطفال در سال 1346 شمسی استفاده شد.

در سال 1362 کمیته کشوری واکسیناسیون در وزارت بهداری وقت تشکیل شد و واکسیناسیون به عنوان یک جزء اساسی از برنامه مراقبت‌ها ادغام شد.

واکسیناسیون کودکان در سال‌های 1363 تا 1372 به سرعت افزایش یافت به طوری که در سال 1372 بیش از 95درصد کودکان کشور نوبت سوم واکسن سه‌گانه را دریافت کرده بودند.

در سال‌های 1372 تا 1376 طی چند بار انجام روزهای ملی ایمن‌سازی، کلیه کودکان زیر 5 سال کشور علیه بیماری فلج اطفال، واکسن تکمیلی دریافت کردند.   

عملیات ایمن‌سازی تکمیلی فلج اطفال تا کنون سالیانه دو نوبت به فاصله یک ماه در مناطق جنوب‌شرق کشور همچنان ادامه دارد.

حاصل این امر پاک شدن کشور از بیماری فلج اطفال بود و آخرین مورد بیماری فلج اطفال در کشور که وارده از افغانستان بود در آذر 1379 شناسایی شد.

تاییدیه پاک شدن کشور از بیماری فلج اطفال در سال 2004 میلادی صادر شد.

افزایش تبلیغات علیه واکسیناسیون در جریان پاندمی کووید19 به اعتماد و اطمینان عمومی به برنامه واکسیناسیون کودکان آسیب زد و تعداد زیادی از عملیات واکسیناسیون تکمیلی علیه فلج اطفال و یا سرخک انجام نشد و یا به تعویق افتاد.

نکته قابل توجه اینکه در کشورهایی مانند افغانستان و پاکستان، وابستگی برنامه ایمن‌سازی به عملیات ایمن‌سازی تکمیلی به دلیل ضعف برنامه جاری واکسیناسیون است و عدم اجرای عملیات‌های ایمن‌سازی تکمیلی، وضعیت را بیش از پیش در این کشورها مخاطره‌آمیز می‌کرد.

ترددهای متعدد بین کشورهای همسایه، خطر انتشار این بیماری‌ها به داخل ایران را به همراه داشت و از همین رو با تصویب کمیته کشوری ایمن‌سازی، نوبت دوم واکسن تزریقی فلج اطفال در سن 6ماهگی به برنامه واکسیناسیون کودکان کشور اضافه شد.

با هماهنگی سازمان جهانی بهداشت و یونیسف برای اولین بار واکسن جدید خوراکی فلج اطفال تک‌ظرفیتی وارد کشور شد و در دو نوبت عملیات ایمن‌سازی تکمیلی به فاصله 3هفته در اواخر بهمن و نیمه اسفند 1399 همه کودکان زیر 5 سال در جنوب شرق کشور، تحت واکسیناسیون تکمیلی قرار گرفتند تا از چرخش ویروس در داخل کشور جلوگیری شود. بررسی‌های انجام شده حاکی از موفقیت عملیات یاد شده در کنترل و ممانعت از خطر بوده است.

با اوج گرفتن و شیوع سرخک در افغانستان و پاکستان، اولین مورد بیماری سرخک در ایران وارده از پاکستان، در نیمه فروردین 1400 در چابهار شناسایی شد. به تدریج در طی ماه‌های بعد و با تقویت نظام مراقبت، شناسایی سریع موارد تا انتهای سال تعداد 153 مورد بیماری سرخک تایید شده آزمایشگاهی در کشور شناسایی شد. گروه سنی غالب مبتلایان زیر یک سال و بعد 1 تا 5 سال بود. 25درصد مبتلایان، سابقه دریافت واکسن داشتند و این نشان می‌دهد در شرایط مواجهه با ویروس سرخک، حتی افرادی که واکسیناسیون کامل داشته باشند نیز ممکن است مبتلا شوند. به منظور پیشگیری از چرخش احتمالی ویروس سرخک در کشور، در آبان 1400 عملیات واکسیناسیون تکمیلی سرخک با واکسن MMR در استان‌های جنوب شرق کشور برای تعداد یک‌هزار و 200 کودک گروه سنی 9ماه تا 7سال انجام شد.

با تداوم همه‌گیری وسیع سرخک در کشورهای همسایه و ورود تعداد بسیار زیاد اتباع غیرایرانی به کشور، شاهد افزایش موارد شناسایی شده سرخک در کشور هستیم و فقط در فروردین 1401 تعداد 48 مورد سرخک عموما در اتباع غیرایرانی شناسایی شده است.

نتیجه اینکه با کاهش پوشش واکسیناسیون، بیماری‌هایی که کنترل شده بودند مجددا شعله‌ور خواهند شد. لذا حفظ پوشش واکسیناسیون جاری کودکان و حفظ عملکرد نظام مراقبت استاندارد بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن، حتی در شرایط پاندمی‌هایی مثل کرونا یک ضرورت گریزناپذیر است.

دستاوردهای برنامه ایمن‌سازی مانند ریشه‌کنی فلج اطفال یا حذف بیماری سرخک می‌تواند از خارج مرزهای کشور نیز تهدید شود و با توجه به قابلیت انتشار سریع این بیماری‌ها از اتباع غیرایرانی به سایرین، مهم‌ترین راه برای اطمینان از سلامت جامعه، تشویق خانواده‌ها به انجام به موقع واکسیناسیون کودکان است.