پایگاه خبری- اطلاع رسانی وب دا زنجان

به گزارش وبدا – زنجان؛ هاری یک بیماری عفونی حاد و کشندة ویروسی است که به دو شکل تحریکی (هاری خشمگین) یا فلجی (هاری ساکت) ظاهر می‌شود. این بیماری مخصوص گوشت‌خواران اهلی و وحشی بوده، انسان و سایر حیوان‌های خونگرم پستاندار، به طور تصادفی و اغلب ازطریق حیوان گزیدگی به آن مبتلا می‌شوند.

 

اهمیت بیماری هاری به دلایل زیر است:

1. میزان کشندگی بالا (صددرصد)، به‌طوری که پس از ظهور علائم بالینی چه در انسان و چه در حیوان، قابل‌درمان نبوده و بیمار محکوم به مرگ خواهد بود.
2. افزایش روند موارد حیوان گزیدگی در انسان، به‌طوری‌که به‌ناچار  سالانه مبالغ زیادی صرف خرید سرم و واکسن ضد هاری جهت درمان پیشگیری آسیب‌دیدگان می‌شود
3. تلفات دام و خسارت‌های اقتصادی ناشی از این بیماری که در دام‌ها ایجاد می‌شود

 

راه‌های سرایت بیماری به حیوان و انسان

1. گازگرفتن

اصلی‌ترین راه‌سرایت بیماری، گازگرفتن به‌وسیلة حیوان هار است. البته ازطریق کشیده‌شدن پنجة آغشته به بزاق حاوی ویروس هاری (به‌ویژه در گربه و گربه‌سانان) نیز بیماری منتقل می‌شود.

 

2. پوست ازطریق پوست سالم، هاری سرایت‌پذیر نیست؛ ولی از راه کوچک‌ترین خراش یا زخم در پوست، این بیماری منتقل می‌شود
3. از طریق مخاطی

  ویروس هاری ازطریق مخاط آلوده نیز به انسان و حیوانات دیگر منتقل می‌شود. بنابراین، سگ‌ها و گربه‌های به‌ظاهر سالم که در اواخر دورة نهفتگی بیماری هاری هستند و هنوز علائم بالینی هاری در آنها ظاهر نشده است، ازطریق لیسیدن لب، چشم و بینی کودکانی که با آن‌ها بازی می‌کنند بیماری هاری را انتقال می‌دهند

 

4. تنفس

  سرایت هاری ازطریق تنفس، به‌ویژه در غارهای محل زندگی خفاش‌های آلوده، امکان‌پذیر است.

 

5. دستگاه گوارش

   انتقال از این راه بعید است؛ ولی حیوان گوشت‌خوار ممکن است به‌ندرت ازطریق خوردن لاشة حیوانات مرده در اثر ابتلا به هاری به این بیماری مبتلا شوند. به‌هرحال باید از خوردن گوشت و فرآورده‌های دام‌های مبتلا به هاری خودداری کرد

 

6. وسایل آلوده

ویروس هاری بسیار حساس است و در مقابل نور و خشکی به‌سرعت از بین می‌رود ولی ممکن است ازطریق وسایل آلوده منتقل  ‌شود

 

علائم بیماری در حیوان

 

تمام پستانداران خونگرم اهلی و وحشی به بیماری هاری حساس هستند و میزبان‌های مختلفی موجب گسترش وسیع هاری می‌گردند

.

دورة نهفتگی در سگ و گربه معمولاً 2 تا 3 هفته و گاهی چند ماه است. در خصوص بروز علائم هاری در حیوان باید به این نکتة مهم توجه داشت که در برخی موارد، تا 10 روز قبل از بروز علائم بالینی در سگ و گربه، ویروس موجود در بزاق حیوان می‌تواند بیماری را منتقل کند. به‌عبارت‌دیگر اگر بزاق سگ و گربه در زمان گازگرفتن به ویروس هاری آلوده باشد، علائم بالینی تا 10 روز بعد در حیوان ظاهر می‌شود به همین دلیل، پس از هر گازگرفتن توسط این دو حیوان و با درنظرگرفتن دوره کمون باید آنها را تا سه هفته در قرنطینه نگه داشت. پس از طی دورة نهفتگی اولین علامت بیماری، تغییر در رفتار و عادت‌های حیوان است؛ به‌نحوی‌که یا بیش از اندازه به صاحب خود انس و الفت پیدامی کند و مثل‌اینکه از او کمک می‌طلبد یا عصبانی و بدخو شده، غذای خود را به دلیل اختلال در  بلع به‌خوبی نمی‌خورد گاهاً دیده شده است که حیوان هار انحراف تغذیه پیدا کرده و هر چیزی که در دسترس باشد (مانند چوپ و بستر و...) را می‌خورد.

 

  پیشرفت بیماری در برخی موارد به‌صورت فلجی (هاری ساکت) بوده، حیوان به گوشه‌ای پناه می‌برد و ابتدا دست‌ها، سپس پاها و بعد سایر اندام‌ها فلج شده و درنهایت به علت فلج دستگاه تنفسی می‌میرد؛ ولی در بیشتر موارد، پس از دورة تغییر رفتار، حیوان پریشان و مضطرب و کم‌کم وحشی و درنده (هاری خشمگین) می‌شود و به گازگرفتن سنگ و چوب و اشیای مختلف پرداخته و محل زندگی خود را ترک می‌کند و بدون هدف به هر جایی می‌رود و به هرکس و هر حیوان سر راه خود ممکن است حمله کند. درنهایت، پس از مدتی در اثر دوندگی زیاد و گرسنگی و تشنگی به علت عدم قدرت بلع، کف از دهانش سرازیر شده و پی‌درپی زمین می‌خورد.

 

صدای پارس حیوان خشن، ناموزون و بریده بوده  و درندگی در چهره‌ حیوان مشخص است

 

گربه:  حیوان پس از طی دورة نهفتگی به محل تاریکی می‌رود و ازطریق پنجه کشیدن، مشابه گازگرفتن سگ یا گرگ، هاری را انتقال می‌دهد. درواقع، ازآنجاکه ازطریق لیسیدن دائم، پنجه‌های خود را به بزاق خود آغشته می‌کند، با پنجه کشیدن بر دست‌وپا یا صورت انسان یا حیوان دیگر هم می‌تواند با ایجاد خراش، ویروس هاری را منتقل کند

.

علائمی مانند تغییر رفتار، کاهش اشتها، بی‌قراری، ریزش بزاق و فلجی دیده شده و گاهاً رفتارهایی مانند چنگ‌زدن به هوا ممکن است دیده شود. گاهاً حیوان گوشه‌گیر شده و یا بر عکس به سمت افراد بیاید.  سپس در مرحله تهاجمی دهان کف آلود بوده و حیوان ستون فقرات خود را به حالت کمانی نگه داشته و بدون تحریک اقدام به گازگرفتن و چنگ‌زدن می‌کند. سپس عدم تعادل، فلجی ظاهر شده و حیوان در نهایت تلف می‌شود در برخی موارد نیز ممکن است حیوان حالت تهاجمی نداشته و صرفاً دچار فلجی، زوزه دائمی و سپس مرگ شود؛ لذا در برخورد با هرگونه تغییر رفتار در گربه به دامپزشک اطلاع دهید

 

گاو: علائمی که ممکن است در گاو هار دیده شود  شامل ریزش بزاق، نعره‌زدن مداوم، زور زدن، فلجی و در نهایت مرگ بوده؛ ولی علائمی مانند ضربه‌زدن و گازگرفتن اشیا، پرخاشگری، و بی‌قراری نیز دیده شود. معمولاً حیوان هار به دلیل فلجی حلق و عدم توانایی در بلع، به‌شدت تشنه بوده و مرتباً اقدام به نوشیدن آب کرده که البته قادر به بلع آن نبوده و آب از دهان بیرون ریخته می‌شود. در نهایت حیوان فلج شده و تلف خواهد شد 

 

گوسفند: علائمی که ممکن است در گوسفند هار دیده شود شامل ریزش بزاق، افزایش شدید میل جنسی (پرش به سایر گوسفندان)، تهاجم، بی‌قراری، لرزش عضلانی، فلجی و مرگ

 

بز: علائمی که ممکن است در بز هار دیده شود شامل ترشح زیاد بزاق، تهاجم، بی‌قراری، فلج، نفخ و مرگ

 

اسب: علائمی که ممکن است در بز هار دیده شود بسیار متفاوت بوده و شایع‌ترین علامت تغییرات رفتاری است، اکثر اسب‌ها در ابتدا کسل و افسرده هستند. علائم شایع قابل‌مشاهده شامل ناتوانی در ایستادن، عدم تعادل و ضعف عضلانی، حساسیت بیش از حد به لمس، لرزش عضلانی، لنگش، بی‌اشتهایی، شل‌شدن دم و مقعد، ازدست‌دادن حسی در اندام‌های عقبی، تب کولیک (دل‌درد)، بی‌حالی، تشنج، آسیب‌زدن به خود و تهاجم که حیوان حتی تا 2 هفته پس از ظهور علائم نیز ممکن است زنده بماند.

 

حیات‌وحش

 

حیوانات حیات‌وحش مانند گرگ، روباه، کفتار و... در صورت ابتلا به هاری دچار تغییرات رفتاری شده و ممکن است از انسان یا وسایط نقلیه فرار نکنند که این امر باعث بروز تصادف و برخورد وسایط نقلیه با آنها خواهد شد؛ لذا در مواجهه با حیوانات حیات‌وحش تصادفی (خصوصاً گوشت‌خواران) حتماً در نظر داشته باشید که این حیوان ممکن است به‌احتمال بسیار زیاد هار باشد و از نزدیک‌شدن و تماس با آنها اکیداً خودداری و مورد را به اداره حفاظت محیط‌زیست و دامپزشکی گزارش دهید

.

روباه: نترسیدن از انسان و حمله، (گاهی معمولاً روباه به شکل ناگهانی وارد دامداری یا... شده و چند حیوان را گاز گرفته و سپس متواری ‌شود)  روباه هار ممکن است دچار علائم دیگری مانند عدم تعادل و تشنج شود.

 

گرگ: هاری در گرگ معمولاً به‌صورت تهاجمی بوده و بر خلاف حالت عادی حتی به جمع چندین نفره انسان‌ها نیز حمله می‌کند

 

عوامل مؤثر بر ویروس

:

حلال‌های چربی، ویروس هاری را از بین می‌برند. این ویروس تحت‌تأثیر خشکی و حرارت 56 درجه و طی یک ساعت، فرمالین و الکل 60 تا 70 درصد نیز از بین می‌رود

 

نکات بسیار مهم: در برخی موارد ممکن است تا 6 ماه بعد از گزش، حیوان علائم بیماری را نشان ندهد پس نبودن علائم در حیوانات مشکوک نمی‌تواند دلیل قطعی بر عدم آلودگی حیوان باشد

.

پس لازم است در مواردی که سگ و یا دام شما با حیوانات مشکوک درگیر می‌شوند حتماً علاوه بر گزارش به اداره دامپزشکی شهرستان، حیوان را تا مدت 6 ماه به طور جداگانه و زیر نظر اداره دامپزشکی شهرستان نگهداری کنید و توصیه‌های ارائه شده را رعایت فرمایید

.

گاو هار با علائم نعره کشیدن و ریزش بزاق و در نهایت زمین‌گیر شدن و زور زدن

 

توجه کنید که گاهی موارد ممکن است حیوانات شما (مثل سگ، گربه، سنجاب و...) و یا دام شما با حیوانات وحشی مانند راسو، روباه، شغال و... در ماه‌های گذشته درگیر شده و شما از این موضوع به دلیل کوچک بودن محل زخم و یا خرید جدید حیوانات، مطلع نشوید لذا ضروری است در صورت مشاهده هر گونه علامت عنوان شده مانند ریزش بزاق و تغییر رفتار (حتی بدون تهاجم)، تغییر صدا و انحراف ذائقه حتماً مراتب را به اطلاع دامپزشک و اداره دامپزشکی محل سکونت خود برسانید

.

دستورالعمل سازمان جهانی بهداشت در مورد هارگزیدگان

 

 کمک‌های اولیه

 

نظر به اینکه زدودن ویروس هاری، از مواضع آلودگی، با استفاده از ترکیبات شیمیایی و طرق فیزیکی، مؤثرترین وسیله حفاظت مجروح، از مبتلا شدن به هاری است؛ لذا شستشوی فوری زخم‌ها با آب و صابون بسیار واجب است و این توصیه باید در مورد هر نوع گزیدگی حتی آنهایی که به‌ظاهر ارتباطی با هاری ندارند اجرا گردد و سپس برای ضدعفونی نمودن زخم‌ها از الکل 60 تا 70 درصد یا محلول ید در آب  استفاده شود و زخم را پانسمان نکنید تا محیط بی‌هوازی برای میکروب ایجاد نشود

.

شایان‌ذکر است که  پس از شستشوی زخم باید فرد مصدوم  بلافاصله پس از انجام اقدامات اولیه به مرکز درمان پیشگیری شهرستان مراجعه کند

.

شهروندان عزیز توجه نمایند که در صورت بروز هر گونه مورد می‌توانند به شبکه‌های دامپزشکی شهرستان محل اقامت خود مراجعه و مورد را گزارش نمایند

.

نکته : بزاق حیوان هار به شدت آلوده بوده و مصرف گوشت حیوان هار اکیدا ممنوع است

 

معرفی مراکز درمان پیشگیری هاری: در استان زنجان

 شهرستان زنجان-  جاده گاوازنگ – بیمارستان آیت الله موسوی 02433131091

شهرستان ابهر-  ابهر - بلوار خرمشهر- بیمارستان امدادی 0245245868

شهرستان خدابنده - قیدار – خیابان شهرداری – مرکز شماره  2شهری 02434224779

شهرستان خرمدره - خرمدره – خیابان امام (ره) جنب شرکت مینو – بیمارستان بوعلی-02435528001

شهرستان طارم-  آببر- جنب ثبت احوال – مرکز جامع سلامت شهری  02432823096

شهرستان ایجرود-  جاده جوقین – بیمارستان ایثار 02436722674

شهرستان ماهنشان - ماهنشان – خیابان  15خرداد –نبش بوستان 02436223295

شهرستان سلطانیه - سلطانیه – خیابان بوستان نبش خیابان گلستان – مرکز خدمات جامع سلامت آرین شفا  02435824445